de boomleeuwerik

Fotograaf: Daniele Occhiato

De boomleeuwerik is een omfietsvogel, niet om te zien, maar om te horen. Je hebt geluk als je er met een beetje omfietsen al bent, want de meesten van ons zullen een aardig eindje moeten trappen om zich tegoed te kunnen doen aan de welluidende zang van deze heidevogel. Wat te denken van al die mensen die om tot rust te komen juist vele kilometers over de hei wandelen en fietsen, maar volledig aan de boomleeuwerik voorbijgaan? Een gemiste kans! Zij zouden bij de eerste de beste boomleeuwerik kunnen stoppen om op de hei te gaan liggen – de pannenkoek of koffie met appeltaart waarnaar ze op weg waren, kan wachten. Dan kunnen ze wegdromen bij de melancholisch klinkende zang van de boomleeuwerik. Die moeten ze dan natuurlijk wel leren kennen, maar moeilijk is dat niet en vergeten doen ze hem ook nooit meer.

Zang

De zang van de boomleeuwerik bestaat uit melancholisch klinkende zangstrofen die tussen de drie tot vijf seconden duren. De pauzes tussen de strofen variëren in lengte van rond een seconde tot hooguit enkele seconden. Elke strofe bevat vijf tot vijftien motiefjes, waarvan de eerste wat aarzelend gezongen worden. In de loop van de strofe worden de pauzes tussen de motiefjes korter en daalt de toon. Het melancholieke van de zang van de boomleeuwerik zit hem met name in dat laatste. De motiefjes bestaan meestal uit een dubbele klank: een heel kort nootje, onmiddellijk gevolgd door een iets langere, lagere fluittoon.

Zangactiviteit

Roep

De meest gehoorde roep van de boomleeuwerik is een korte, melodieuze jodel, van drie of vier lettergrepen: titwilJUT of tu-didulu. Als ezelsbruggetje zou je ’tuudeluu’ kunnen gebruiken. Hij dient als contact-alarmroep en wordt ook gebruikt in de vlucht.

Gedrag

De boomleeuwerik kom je vooral tegen op heidevelden met zandige stukken, maar ook op kapvlaktes en in halfopen bossen met brede, zandige bospaden. Zijn zang brengt hij ten gehore tijdens een cirkelende baltsvlucht, vanaf een boomtop of zelfs vanaf de grond of een kleine verhoging in het terrein. Je kunt hem de hele dag horen en dan met name van een uur voor zonsopkomst tot ver in de ochtend, en in de avonduren. De boomleeuwerik zingt zo nu en dan ook ’s nachts.

Interessante informatie & weetjes

  • In de loop van het broedseizoen zingen boomleeuweriken meer vanaf een zangpost en minder in baltsvlucht
  • Boomleeuweriken zijn niet schuw en erg goed gecamoufleerd; je loopt gemakkelijk aan ze voorbij
  • Gepaarde mannetjes in gebieden waar verder geen boomleeuweriken voorkomen, zingen veel minder dan gepaarde mannetjes in gebieden met meer boomleeuweriken

Gelijkende soorten

  • De zang van de boomleeuwerik is niet gemakkelijk te verwarren met die van andere soorten. In naam lijkt hij op de veldleeuwerik en daardoor wordt weleens gedacht dat beide soorten vergelijkbaar zingen. De zang van de veldleeuwerik is vele malen sneller en rijker en is heel anders van structuur. De veldleeuwerik is een continuzanger, zijn zangsessies kunnen minutenlang duren, zonder pauze.

Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met de Veldgids Vogelzang
Geluiden: app BirdSounds Europe, Henk Meeuwsen